Przejdź do treści

Programowanie żywieniowe – zaprogramuj swoje dziecko

dieta w ciąży

Programowanie żywieniowe, programowanie płodowe, programowanie metaboliczne  – to określenia, które mogą brzmieć kontrowersyjnie. Nie chodzi tu jednak o ingerowanie w ludzki genom, a jedynie o wpływ jaki ma tryb życia przyszłej mamy na jej nienarodzone dziecko. Szczególnie na jego dorosłe życie.

Poniekąd temat ten poruszyłam już wcześniej pisząc o wpływie diety matki na jej nienarodzone dziecko (możesz przeczytać o tym tutaj). Jej efekty widoczne będą zarówno w okresie niemowlęcym, dzieciństwie, jak i w jego dorosłym życiu. Zarówno masa ciała matki w momencie zajścia w ciążę, jej przyrost w okresie ciąży, a także sposób żywienia kobiety, różne choroby (cukrzyca, fenyloketonuria), czy stosowane używki będą wpływać w mniejszym lub większym stopniu na rozwój płodu i zdrowie narodzonego już dziecka.

OKRESY KRYTYCZNE W ROZWOJU CZŁOWIEKA

Okresy krytyczne w naszym życiu cechuje większa dynamika wzrastania i rozwoju. Jesteśmy wówczas bardziej wrażliwi na czynniki zewnętrzne, zarówno niedobór, jak i nadmiar określonych składników może na zawsze przeprogramować metabolizm naszego organizmu.

Za pierwszy okres krytyczny przyjmuje się okres prenatalny (życie płodowe), szczególnie I trymestr ciąży. Różnicują się wówczas komórki, a zarodek jest najbardziej wrażliwy na czynniki teratogenne (mutacje genetyczne) oraz wpływy środowiskowe. Dlatego tak duże znaczenie przypisuje się wówczas stanowi zdrowia matki oraz jej diecie. Jest to najistotniejszy okres życia dziecka z punktu widzenia profilaktyki chorób cywilizacyjnych.

Drugim okresem krytycznym jest pierwsze 5 lat życia dziecka, podczas których organizm nieustannie przystosowuje się do otaczającego go środowiska. W tym czasie ważne są czynniki zewnętrzne, również właściwe żywienie, ujawniają się tu także uwarunkowania genetyczne, które nas kształtują.

IDEA PROGRAMOWANIA ŻYWIENIOWEGO

Badania nad wpływem licznych czynników determinujących występowanie różnych chorób metabolicznych, alergii i nietolerancji pozwalają nam coraz lepiej poznać te zależności. Choć wiedza ta nie jest pełna, już teraz dostarcza nam coraz więcej informacji i pozwala je zastosować w praktyce. Wiemy już jak dieta matki wpływa na masę urodzeniową i rozwój dziecka, oraz jak te czynniki wpływają na profil lipidowy, ciśnienie tętnicze krwi, rozwój psychoneurologiczny oraz ryzyko powstawania otyłości, insulinooporności i zespołu metabolicznego. Coraz bardziej rozwija się również dziedzina wiedzy dotycząca prewencji alergii i nietolerancji pokarmowych.

WCZESNE PROGRAMOWANIE PŁODOWE

Czas przed narodzeniem dziecka jest kluczowy dla jego przyszłego zdrowia. W tym okresie jest ono szczególnie wrażliwe. Zarówno nadmiar jak i niedobór potrzebnych mu składników odżywczych może wpływać na zmianę sposobu funkcjonowania jego tkanek i narządów. Są to zmiany adaptacyjne wywierające silny wpływ na jego stan zdrowia również w życiu dorosłym.

Dla przykładu dzieci z niską masą urodzeniową (poniżej 2500 g) mają tendencję do szybszego zwiększania masy ciała, mają większe predyspozycje do rozwoju zespołu metabolicznego, przewlekłej choroby nerek, a także mniejsze szanse na optymalny rozwój psychiczny i fizyczny.

Po drugiej stronie szali mamy problem otyłości. Otyłość u kobiety w ciąży stanowi zagrożenie zarówno dla niej, jak i jej dziecka. Nadmierna masa ciała u matki zwiększa ryzyko wystąpienia u niej podczas ciąży nadciśnienia tętniczego, cukrzycy ciążowej, a także komplikacji okołoporodowych – zakażeń, powikłań anestezjologicznych. Z kolei u dzieci częściej pojawiają się wady cewy nerwowej, serca, wzrasta również ryzyko rozwoju otyłości.

OKRES KARMIENIA PIERSIĄ A PROGRAMOWANIE ŻYWIENIOWE

Nie bez przyczyny szczególną uwagę zwraca się na konieczność karmienia dziecka mlekiem matki, jest to najzdrowszy i najlepszy pokarm. Dotąd udokumentowano jego liczne prozdrowotne właściwości. Działa ono zarówno natychmiast, pomaga zmniejszyć ryzyko zakażenia układu moczowego, zapalenia ucha środkowego, a także wystąpienia atopowego zapalenia skóry. W odległej perspektywie pomaga obniżyć ryzyko rozwoju astmy, otyłości, białaczki limfoblastycznej i szpikowej, raka piersi, cukrzycy typu I i II oraz choroby Leśniowskiego-Crohna. Mleko matki wspomaga rozwój intelektualny i fizyczny dziecka, zmniejsza szanse na wystąpienie ADHD i nadciśnienia tętniczego.

Czy wiesz, że każdy miesiąc karmienia dziecka piersią zmniejsza o 4% ryzyko wystąpienia u niego nadwagi i otyłości w przyszłości? Przyczyną tej zależności są prawdopodobnie substancje występujące z mleku, wśród nich leptyna i adiponektyna, regulujące uczucie głodu.

PIERWSZE PIĘĆ LAT ŻYCIA DZIECKA

swoją masę ciała i zwiększa jego długość o ok. 75%. Szczególnie intensywnie rozrasta się układ kostny, zmienia się skład ciała – wzrasta beztłuszczowa masa ciała. Jest to również okres najintensywniejszego rozwoju mózgu. Pomiędzy pierwszym a drugim rokiem życia osiąga on 50% swojego rozmiaru, zaś w piątym roku życia już 90%.

W tym szczególnym okresie niezbędne jest zapewnienie dziecku właściwej, zdrowej diety.


  1. Pudło H., Respondek M.: Programowanie żywieniowe – wpływ odżywiania kobiety w ciąży na zdrowie dziecka. Journal of Education, Heath and Sport 2016, 6, 7, 589-600
  2. Socha J., Socha P., Weker H. [i wsp.]: Żywienie dzieci a zdrowie wczoraj, dziś i jutro. Pediatria Współczesna, Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2010, 12, 1, 34-37
  3. Kinsner M., Kazimierska A.: Programowanie metaboliczne. Postępy Nauk o Zdrowiu 2018, 2, 5-18
  4. Roszkowska R., Taranta-Janusz K., Wasilewska A.: Rola wczesnego programowania metabolicznego w patogenezie chorób cywilizacyjnych. Developmental Period Medicine 2014, 18, 4, 477-482

Zdjęcie od yanalya / Freepik

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *