O tym, że to co jemy wpływa na nasze zdrowie wiemy wszyscy. Jednak to matki biorą na swoje barki największą odpowiedzialność. W końcu to jak się odżywiają przed ciążą, w jej trakcie, a także później, kiedy karmią piersią i dają przykład swoim dzieciom jak jeść zdrowo, ma ogromne znaczenie dla zdrowia przyszłych pokoleń. Dieta kobiety w ciąży powinna być zbilansowana i różnorodna. Aby spełniać zapotrzebowanie na składniki odżywcze zarówno jej organizmu, jak i rozwijającego się w jej łonie dziecka. Jakie są jednak konsekwencje niewłaściwej diety?
BIAŁKO
Białka pełnią w naszym organizmie wiele funkcji, enzymatyczne, budulcowe, ochronne, transportowe. W trakcie ciąży są niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka i funkcjonowania łożyska. Dlatego niedobór białka w diecie matki, a także jego słaba jakość (zbyt małe spożycie aminokwasów egzogennych) będą przyczyniać się do niedożywienia płodu, a w konsekwencji do zbyt małej masy organów, również mózgu.
KWASY TŁUSZCZOWE I IZOMERY TRANS
Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 spożywane przez kobiety w ciąży wpływają korzystnie na rozwój intelektualny dzieci, ponadto sprzyjają prawidłowemu rozwojowi siatkówki i poprawiają ostrość widzenia. Niezbędnym dla prawidłowego rozwoju jest kwas DHA, będący podstawowym składnikiem tkanki nerwowej. Wpływa on na rozwój mózgu i jego prawidłowe funkcjonowanie, a także odpowiada za rozwój czopków i pręcików siatkówki odpowiedzialnych za widzenie barwne i nocne.
Z drugiej strony spożywanie przetworzonej żywności (żywność typu fast food, słodycze, ciastka, twarde margaryny), dostarczającej izomery trans wpływa negatywnie na rozwój układu nerwowego i siatkówki oka u dziecka. Izomery trans odkładają się w naszej tkance tłuszczowej na średnio dwa lata. Nie wystarczy więc nie spożywać produktów w nich bogatych w trakcie samej ciąży. Powinny one zostać wyeliminowane, a przynajmniej znacząco ograniczone dużo wcześniej.
KWAS FOLIOWY I INNE WITAMINY
Kwas foliowy ma szczególne znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu, wpływa na właściwy rozwój układu nerwowego. Jego niedobory mogą przyczyniać się do powstawanie wad cewy nerwowej (bezmózgowie, bezczaszkowie, rozszczep kręgosłupa, wodogłowie – niedorozwój mózgu i czaszki).
Witaminą, której zarówno zbyt duże spożycie, jak i za małe jest szkodliwe dla nienarodzonego dziecka, jest retinol, czyli witamina A. Jej przedawkowanie wykazuje działanie teratogenne, które objawia się wrodzonymi wadami centralnego układu nerwowego, układu sercowo-naczyniowego, tarczycy oraz twarzoczaszki. Z kolei niedobór retinolu może przyczyniać się do powstania przepukliny przeponowej, której powikłania w dużym stopniu są śmiertelne.
Niedobór witaminy D w trakcie ciąży może powodować nieprawidłowy rozwój serca, mózgu, a także wpływać niekorzystnie na mineralizację kości płodu.
SKŁADNIKI MINERALNE
Wśród najważniejszych pierwiastków mających wpływ na rozwój nienarodzonego dziecka wyróżniamy cynk, żelazo, jod oraz magnez. Niedobory żelaza w diecie matki mogą skutkować niską masą urodzeniową noworodka oraz przedwczesnym porodem. Podobne skutki cechuje deficyt cynku. Ponadto jego niedobory wpływają negatywnie na rozwój neurobehawioralny dziecka i zwiększają ryzyko rozwoju wad cewy nerwowej. Prawidłowe spożycie jodu w trakcie ciąży przyczynia się do właściwego rozwoju układu nerwowego płodu. Zaś jego niedobory prowadzą niestety do opóźnienia umysłowego u dziecka – kretynizmu. Z kolei deficyt magnezu może przyczyniać się do niskiej masy urodzeniowej noworodka.
MASA CIAŁA PRZYSZŁEJ MAMY
Zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka masa ciała kobiety ciężarnej może przyczyniać się do niewłaściwego rozwoju dziecka. Kobiety otyłe i z nadwagą często rodzą dzieci z makrosomią (urodzeniowa masa ciała powyżej 4000 g). Dzieci makrosomalne częściej cierpią na nadwagę i otyłość w wieku dorosłym. Wzrasta u nich również ryzyko występowania insulinooporności oraz zespołu metabolicznego.
Z kolei matki z niedowagą, a także w bardzo młodym wieku oraz mające zbyt krótkie przerwy między kolejnymi ciążami znacznie częściej rodzą dzieci o małej masie urodzeniowej. Takie noworodki są bardziej narażone w przyszłości na wystąpienie u nich chorób układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia oraz cukrzycy. Niedożywienie u mamy, a także dieta uboga w energię oraz składniki odżywcze podczas ciąży mogą skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi dla dziecka, które ujawnią się w późniejszych latach jego życia. Udowodniono, że niedożywienie płodu może przyczyniać się do rozwoju nieodwracalnych uszkodzeń układu nerwowego. Czego konsekwencją są mniejsze szanse na normalny rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Dlatego też kobiety w ciąży nie powinny się odchudzać.
Interesują Cię inne artykuły dotyczące tej tematyki? Kliknij tutaj, postaram się sprostać Twoim oczekiwaniom.
- Kapka-Skrzypczak L., Niedźwiecka J., Skrzypczak M. [i wsp.]: Dieta ciężarnej a ryzyko wad wrodzonych dziecka. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2011, 17, 4, 218-223
- Mrzygłód S.: Wpływ odżywiania matki na rozwój płodu. Probl Hig Epidemiol 2007, 88, 4, 402-407
- Kinsner M., Kazimierska A.: Programowanie metaboliczne. Postępy Nauk o Zdrowiu 2018, 2, 5-18
Zdjęcie od cookie_studio / Freepik
Powiązane: Programowanie żywieniowe – zaprogramuj swoje dziecko — Dietetyk Dominika Kurc