Likopen – wyjątkowy składnik pomidorów

Pomidory to jedno z moich ulubionych warzyw i to nie dlatego, że nie znam innych, smaczniejszych, a dlatego, że uwielbiam wszelkie przetwory pomidorowe (poza sokiem pomidorowym…). Przeciery, koncentraty, keczup, pomidory suszone, czy w puszce goszczą w mojej kuchni niemal codziennie. Przepisy na moje ulubione przetwory z pomidorów znajdziesz tutaj. Przygotowuję z nich sosy do makaronów, lasagne, pizzy, dodaję do past, hummusu, ciast… Mogłabym wymieniać w nieskończoność. To właśnie wszelkie przetwory pomidorowe, zwłaszcza te poddawane działaniu temperatury są wspaniałym źródłem likopenu. Który jest jednym z silniej działających antyoksydantów.

KRÓTKA HISTORIA POMIDORA

Pomidory przywędrowały do Europy z Ameryki Środkowej w XVI wieku. Początkowo uprawiano je jako rośliny ozdobne, myślano wówczas, że owoce pomidora zwyczajnego są trujące.

Dziś jest jednym z najbardziej znanych warzyw na świecie, spożywamy go coraz więcej. W Unii Europejskiej produkuje się średnio kilkanaście milionów ton rocznie, a Polska ma w tym swój znaczny udział. W 2011 roku wyprodukowaliśmy około 0,7 miliona ton. Przecięty Polak zjada rocznie około 10 kg pomidorów, to duża liczba biorąc pod uwagę, że zjada on rocznie około 60 kg warzyw w ogóle (dane z 2012 roku).

LIKOPEN – SILNY PRZECIWUTLENIACZ

Likopen jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, działa najefektywniej spośród znanych nam „zmiataczy” wolnych rodników, neutralizuje je 2-krotnie szybciej niż beta-karoten, 4-krotnie szybciej niż luteina i aż 10-krotnie szybciej niż alfa-tokoferol. To właśnie między innymi dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym likopen cieszy się dużym zainteresowaniem, szczególnie w profilaktyce nowotworów, jest również badany w kontekście ich leczenia. Jak dotąd w tej drugiej kwestii nie mamy informacji, czy jego stosowanie ma sens, wiemy natomiast na pewno, że sprawdza się on w profilaktyce. Nie jest to jednak jedyne zastosowanie likopenu. Skutecznie działa w profilaktyce i leczeniu chorób sercowo-naczyniowych, hipercholesterolemii, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego, czy udaru mózgu.

GDZIE ZNAJDZIEMY LIKOPEN?

Najbardziej znanym źródłem likopenu są pomidory, z racji tego, że jadamy ich stosunkowo dużo jest to również efektywne źródło.  Znajdziemy go także w morelach, grejpfrucie różowym, papai, guawie i arbuzie.

Likopen jest jednym z ciekawszych moim zdaniem antyoksydantów. Jego biodostępność wzrasta wraz z poddawaniem go obróbce termicznej, jest również lepiej rozpuszczalny w tłuszczach.

Ze względu na ten pierwszy czynnik przetwory pomidorowe takie jak koncentraty, soki, sosy, ketchupy, czy nawet pomidory suszone zawierają znacznie więcej likopenu niż surowe warzywa. Koncentrat zawiera kilkanaście razy więcej likopenu niż sam pomidor, a jeśli jeszcze do naszych przetworów dodamy odrobinę oliwy czy oleju, to efekt będzie znacznie lepszy. Dlatego sos pomidorowy z oliwą, czy pomidory suszone w oleju to „bomba” likopenowa.

Jeśli interesują Cię inne moje artykuły dotyczące zdrowego odżywiania, zapraszam tutaj.

1. Betler A., Giel-Pietraszuk M., Oziewicz S. [i wsp.]: Likopen – występowanie, właściwości oraz potencjalne zastosowanie. Postępy Biochemii 2011, 57, 4, 372-380
2. Terlikowska K., Witkowska A., Dobrzycka B. [i wsp.]: Likopen w chemoprofilaktyce raka piersi. Przegląd Menopauzalny 2013, 1, 358-362
3. Wawrzyniak D., Wawrzyniak D., Chomczyński P. [i wsp.]: Likopen w chemoprofilaktyce chorób nowotworowych oraz sercowo-naczyniowych. Nauka 2015, 3, 127-150
4. Gwóźdź E., Gębczyński P.: Owoce pomidora źródłem karotenoidów. Medycyna Rodzina 2017, 20, 3, 211-214

Zdjęcie od Anelka z Pixabay